استاد مروی - اخلاقی - ترک المعاصی (ترک گناه)
ترکُ المعاصی
بسم الله الرحمن الرحیم ...
... نکاتی را اجمالا اشاره می‌کنیم که امیدواریم برای همه‌ی ما مفید واقع گردد.
مطالعه‌ی در زندگی بزرگان دینی یک سوال مهم را در ذهن ما ایجاد می‌کند که:
«چگونه بزرگان ما به قلل بلند علمی و معنوی دست پیدا کرده‌اند؟»
به عنوان مثال وقتی به زندگی استادِ اعظم شیخ انصاری (أعلی الله مقامَهُ الشریف)؛ این بزرگ مردی که در دهه‌های اخیر در فقه و اصول نظراتش در حوزه‌های علمیّه محور بوده و خواهد بود؛ نگاه می‌کنیم آن‌قدر مقام ایشان مقام بلندیست که بعضی از علماء تعبیر می‌کنند می‌گویند: «هو تالی العصمةِ علماً وعملاً» (شیخ انصاری تالی تلو معصوم است هم در علم و هم در عمل.)
وقتی از خود شیخ انصاری سؤال می‌کنند که چگونه به این درجه‌ی بلند علمی و معنوی رسیدید؟ و ریشه‌ی تکامل علمی و معنوی یک فرد در چیست؟ یک جواب می‌دهند؛ می‌فرمایند: «ترکُ المعاصي»؛ انسان به این مقام بلند نمی‌رسد مگر با ترک گناه.
واقعاً همین‌طور است؛ علوم الهی یک علومی هستند که باید این علوم از ناحیه‌ی غیب افاضه شود، تا افاضه نشود انسان به جایی نمی‌رسد؛ و این افاضه در صورتی است که ترک معاصی باشد.
اگر واقعاً انسان اوامر الهیه را اطاعت کند و نواهی او را ترک کند اوّل قدم موفقیّت در زمینه‌ی علوم دینی را پیموده است.
در سوره‌ی بقره خداوند متعال می‌فرماید: «إتقوا الله ویُعَلِّمُکُمُ الله»؛ اوّل تقوا را عنوان می‌کند؛ تقوا داشته باشید تا ذات مقدّس حقّ علم را به شما بیاموزد.
حضرت امام خمینی (ره) در کلام نورانی‌ای می‌فرمایند:
«اگر شما درس بخوانید ممکن است عالم بشوید ولی باید بدانید که میان مهذّب و عالم خیلی فاصله هست. هر چه این مفاهیم در قلب سیاه و غیر مهذّب وارد گردد حجاب زیادتر می‌شود. در نفسی که مهذّب نشده علم حجاب ظُلمانیست. علم نور است ولی در دل سیاه دامنه‌ی ظلمت و سیاهی را گسترده‌تر می‌سازد. اگر خدای نخواسته در مرکز علم خود را اصلاح نکنید به هر جا که بروید مردم را از راه راست جدا می‌کنید و به اسلام و روحانیّت بدبین می‌نمایید.»
در پایان حضرت امام می‌فرمایند:
«جوانان ننشینند تا گرد پیری سر و رویشان را سفید کند. شما تا جوان هستید می‌توانید کاری انجام بدهید.»
هر کاری انسان می‌خواهد انجام بدهد مقدّمه‌ی مهمّش ترک گناه است.
خلاصه باید در این زمینه در اوقات جوانی، در وقتی که حوصله هست، در وقتی که هنوز دل نمرده، هنوز دل سیاه نشده، هنوز دل عادت به گناه نکرده انسان خودش را تمرین بدهد.
یکی از علماء بزرگ؛ استاد اخلاق اساتید حضرت امام؛ مرحوم شیخ محمّد بهاری همدانی در آن رساله‌ی بلند عرفانی‌ای که دارند عبارتی را می‌فرمایند:
«إنَّ السالکَ سبیلَ التقوی یجبُ علیه مراعاتَ اُمورٍ»
کسی که سالک سبیل تقواست باید اموری را مراعات کند.
بعد می‌آید چند امر را می‌شمارد و در ابتدا به عنوان مهمترین امر می‌فرماید:
«الاوّلُ ترک المعاصی.»
اوّل این است که گناهان را ترک کنید.
«وهذا هو الّذی بُنی علیه قوامُ التقوی، واُسَّس علیه اساس
الآخرة والاولی، وماتَقَرَّبَ متقرِّبون بشیءٍ أعلی وأفضل»
بسیاری از حتّی مسائل حافظه‌ای انسان، نیاموختن علم، عقب افتادن در این زمینه را با ترک معاصی انسان می‌تواند جبران کند.
مرحوم شهید ثانی در کتاب مُنیةُ‌المرید به یک مطلبی اشاره می‌فرمایند که از یکی از علماء سؤال از سوء حافظه شد. چرا حافظه‌ی خوبی ندارم؟ چرا مطالب را فراموش می‌کنیم؟ ایشان در جواب اشاره کردند به «ترک المعاصی».
پس نکته‌ی اصلی و نکته‌ی اوّلی که باید در این زمینه واقعاً مراعات کنیم مسأله‌ی ترک گناه و معصیت هست.
در هر قشر و گروهی هم گناهان مخصوصی دامنگیر آن قشر هست. باید هر قشر نسبت به آن گناهان مخصوص دقت داشته باشند و سعی کنند در آن گناهان وارد نشوند. ...
سلام؛