استاذنا

شخصیت علّامه امینی و جایگاه کتاب الغدیر

چند دقیقه ای که فرصت باقی است دوستان اجازه بدهند به مناسبت عید الله الاکبر عید امامت و ولایت و وصایت عید ولایت مولای مان امیرمومنان علی علیه السلام و الصلاة که در پیش داریم من یک نکته مختصری را اشاره بکنم و انشاء الله امیدواریم که از فیوضات بزرگ این روز انشاء الله بهره مند بوده باشیم.

به ذهنم میامد آیا شبهه ایی از شبهات غدیر مطرح شود و پاسخ داده شود ولی این جور به ذهنم آمد که به جای ذکر شبهه و پاسخ آن به نکته دیگری اشاره کنم.

یکی دو سال قبل اشاره کردیم به مناسبتی به جایگاه علّامه امینی و کتاب الغدیر، روز 23 این ماه که امروز باشد روز بزرگداشت علّامه امینی نامگذاری شده است به این نتیجه رسیدم این نکته اگر بیان شود و بعد باعث شود که انشاء الله پیگیری کنیم مطالب علّامه امینی را، شاید استفاده علمی و عملی آن برای ما از نگاه به یک شبهه و دفع آن بیشتر باشد.

لذا عرض می کنم که واقعا انسان وقتی به ملل دیگر نگاه می کند می بیند شخصیتهای علمی شان را چقدر ارج می گذارند چقدر برای اینها مطالب و جزوات و کتب و مقالات می نویسند که این خودش حکمت دارد حکمتش این است که شخصیتهای اسوه را افراد می شناسند از علومشان استفاده می کنند به دنبال آن افکار می روند. شما امروز در دنیا می بینید جهان غرب برای شخصیتهایی مثل شکسپیر و یوهان گوته و امثال اینها ... چکار کرده است. برای گوته من یه وقت برای منابعی مدتی آلمان بودم مراجعه می کردم  تحقیق می کردم بعد یکی از دوستان ما آنجا گفت هزاران کتاب و مقاله راجع به شخصیت علمی یوهان گوته نوشته شد آنوقت ما شخصیتهای علمی و بزرگ خودمان که شما نمی دایند اینها با جهان علم چه کردند در جایگاه خودشان چه تحولی در دنیا ایجاد کردند نسبت به این شخصیتها ما چه کردیم چقدر عمل و ذکر و اندیشه اینها فرا راه ماست چقدر اینها را اسوه قرار دادیم. یه وقتهایی از وقتی رسائل در مشهد من نام مرحوم بلاغی را می بردم مرحوم شرف الدین را مرحوم علّامه امینی را مرحوم آقای مطهری را شخصیتهای مختلفی که در جای جای خودشان تاثیرات عظیم و عجیبی در مطالب علمی داشتند چقدر نسبت به اینها کار کردیم.!

شما ببینید علّامه امینی من از این نگاه می خواهم وارد بحث شوم اوّلا شخصیتی است که جایگاه علمی اش را ببینید شخصیتی که افراد بلندی(بزرگی) مثل مرحوم شیخ محمّدحسین اصفهانی(کمپانی) مرحوم نایینی مرحوم آقا شیخ عبدالکریم حائری به خط خودشان اجازه اجتهاد دارند.

این حاشیه را می گویم محض اطلاع اعاظمی که برنامه ریزی می کنند دوره تخصصی می گذارند برای طلبه ایی که امروز شرح لمعه را خوانده وارد رسائل شده. مایه تاسف است برای آدم وقتی برای این جور شخصیتها دوره تخصصی گذاشته می شود آقا تخصصی کلام.خوب چی؟ کسی که به او گفته شود قطع موضوعی با طریقی چه فرق می کند می گوید چه سوال مشکلی می پرسی. بگوید اصل محرز یعنی چه می گوید اشکل از اولی است.! آن وقت برای این میاییم برنامه می گذاریم تخصصی کلام تخصصی تفسیر. خوب ثم ماذا. باید تخصصی بشود کسی انکار نمی کند در دنیای امروز ولی در کجا و به چه کیفیت. آن وقت نتیجه اش این می شود که می بینیم در عمل این آقا کاغذ می گیرد روی سرش می گوید دوره تخصصی فلان را گذرانده ام وقتی با او صحبت می کنی باید فقط کلمه استرجاع بگویی هیچی دیگه نمی شود گفت.

علّامه امینی اجازه اجتهاد کتبی از محقّق اصفهانی می گیرد از مرحوم نایینی می گیرد وقتی این اجازه ها را می گیرد در علم این جوری مسلّط می شود آن وقت وارد یک کار کارستان می شود شما ببینید اگر کسی تاریخ تقابل فکری بین مکتب خلفا و مکتب تشیع را ببیند تمام کتابهایی که توسط دو گروه یکی مخالفین ما از مکتب خلفا در هر زمینه ایی را مطالعه کنید در طول چند قرن،  این را خوب دقت کنید، کمتر کتابی است در هر زمینه ایی می خواهد باشد از سوی دیگران نوشته شده باشد تعریضی به شیعه نشده باشد. شما از هرجا می خواهید شروع کنید. از ادب عربی، از شعر که فرهنگ واره جهان عرب است شروع کنید هر کتابی که نوشته شده است تا قبل از علّامه امینی مخصوصا در قرن 13 و 14 محال است در این کتابها تعریضی به شیعه پیدا نکنید. شما کتب ادب عربی را در جهان عرب ببینید عقد الفرید عبدربه(كتاب عقد الفريد لشهاب الدين احمد المعروف بابن عبد ربه الأندلسي المالكي المتوفى سنة 327 الهجرية )، رسائل جاحظ و ... هر جا مناسبتی پیش می اید هجمه به تشیع است، کتب تواریخ اسلامی را ببینید محاضرات تأريخ الأمم الإسلامية - للشيخ محمّدالخضري،  جولة في ربوع الشرق الأدنى - لمحمّدثابت المصري - مدرس العلوم الاجتماعية، فجر الإسلام ، ضحى الإسلام ، ظهر الإسلام - لأحمد أمين المصري،  الوشيعة في نقد عقائد الشيعة تأليف موسى جار الله و ... به هر مناسبتی هجمه به شیعه شده است. کتب ملل و نحل که فحدث عنه به قول عربها ولا حرج(فحدث عنه ولا حرج)  کدام کتب ملل و نحل نوشته شده است و در آن هجمه به شیعه نشده ؟ اصلا کتب  ملل و نحل را که یا عوامل قدرت نوشتند و یا عوامل تعصب لذا شما ببینید الفرق بين الفرق - لأبي منصور البغدادي، الفصل في الملل والنحل - لابن حزم الأندلسي . الملل والنحل - للأشعري أبي الفتح محمّدبن عبد الكريم الشهرستاني . منهاج السنة - لابن تيمية الحنبلي . البداية والنهاية - لابن كثير الدمشقي را که هم تاریخ است و هم ملل و نحل.  هر کدام از این کتابها را که نگاه کنید انواع افترائات و هجمه ها با تشیع شده است این یک گروه.

بعد بروید پرونده مستشرقین را باز کنید مثل ولهاوزن(يوليوس ولهاوزن آلماني (زادهٔ ۱۷ مه ۱۸۴۴- مرگ ۷ ژانویه ۱۹۱۸) صاحب کتاب «الخوارج و الشيعه» که به وسيله دکتر عبدالرّحمن بدوي به عربي ترجمه شده است) و دونالت سن صاحب کتاب «عقیدة الشیعة»  و ... جا به جای کتابهایشان هجمه به شیعه است.

آنوقت اینجا جایگاه علّامه امینی راببینید یک تنه یک انسان پیدا می شود یک کتاب 11 جلدی می نویسد یکی از امتیازاتش این است تمام نوشته هایی که (این تمام که می گویم استقصاء است) همه آنچه که بر علیه شیعه در ادب عربی، شعر، ملل و نحل، تاریخ و همه آنچه که مستشرقین مهمّ نوشته اند تمام اینها را از دید نقادی خودش گذرانده است و در کتاب الغدیر با یک مدل بسیار جالب به همه اینها دارد جواب می دهد.

مرحوم علّامه امینی خودشان می فرمایند: انّنی و من اجل تدوین کتاب الغدیر فقد طالعت عشرة آلاف کتاب یمکن ان یکون فی بضع مجلدات من باء بسم الله الی تاء تمت. خدا شاهد است وقتی اینها را می خواهم بگویم یا بخوانم آنچنان به دوشم سنگینی می کند. ما کجاییم و اینها کجایند! می فرماید برای نوشتن الغدیر ده هزار (10000) کتاب را که برخی از این کتابها چند جلد است از باء بسم الله تا تاء تمت خوانده ام و به بیش از صد هزار (100000) کتاب بارها مراجعه کرده ام.

آن وقت ماحصلش می شود کتاب الغدیر. آن وقت همه کتابهایی که اسم بردم در تاریخ و ادب عربی و ملل و نحل و کتابهای مستشرقین هرجا نکته ایی بر علیه مذهب دیده، اینها را نظام مند کرده با یک ادبیات بسیار بسیار قوی میاید جواب میدهد. آنوقت کجاست در حوزه های ما که بیایند به طلبه شیوه نقد کتاب می خواهند یاد بدهند به در و دیوار اطلاعیه می زنند نقد کتاب، چنین. کرسی های آزاد اندیشی که بسیار تئوری جالبی بود از سوی مقام معظم رهبری ولی چکار می شود در عمل. شد بیاییم به طلبه یاد بدهیم روش نقادی علّامه امینی را. یک تنه چکار کرده این آدم!

آنوقت شما تقریظ هایی را که دیگران برای کتاب علّامه امینی نوشته اند ببینید: دکتر يوسف أسعد داغر تاریخ نویس مسیحی معروف لبنانی صاحب مولفات کثیره عبارتش این است: كتاب تلقيناه من الأستاذ البحاثة صاحب التآليف الفخمة الناجعة ، المسيحي المفضال يوسف أسعد داغر البيروتي سيدي الأستاذ الفاضل المجتهد الكبير والحبر العلامة الحجة المجاهد عبد الحسين أحمد الأميني المحترم . تحية واحتراما وتجلة ، وبعد : إنها لنعمة هبطت علي من علياء يوم جاءتني رسالتكم الكريمة تحدثني بنعمة الله فيكم ... وكنت قبل اطلاعي على كتابك هذا ، يا سيدي ! وعلى ما فيه من وفرة المصادر وكثرة المراجع والأصول ، أعتقد بشئ من الغرور بأنه قل بين المتأخرين من خدمة التاريخ الاسلامي والثقافة العربية من قاربني بكثرة الاستشهاد بمصادرهما ، فإذا بي بعد أن وقع نظري على ما في سفينتكم من بحر علمكم أطرق بنظري إلى الأرض جسيا خجلا مأخوذا بما وجدت في ( الغدير ) ) من خصب وغنى وافر.

آنوقت تقریظ های اول کتب الغدیر را بخوانید آنوقت ببینید یک آدم یک تنه با همه ثقافت اسلامی و عربی چه کرده است. همه آنچه چند قرن دشمن بر علیه شیعه طراحی کرده است همه آنها را یک تنه در الغدیر میاید نقادی می کند با یک قلمِ قوی ادیبانه ایی پاسخ می دهد.

آنوقت سزاوار نیست من طلبه یک دوره الغدیر را مطالعه کنم. واقعا وقت نداریم! ...

بله این باشد که به هیچ جا نمی رسیم همین حضور را رها کنیم برویم زمستان لبو بفروشیم بالاخره یک کسی میاید استفاده ایی می کند  و چیزی از کنارش در بیاوریم!!!

اما نگاه کنید بزرگان ما چطور بودند. البته یک بحثی اینجا دارم الان مطرح نمی کنم قبل از انقلاب یک عده از انقلابیون تند نگاهشان این بود که الغدیر خلاف وحدت اسلامی است. جواب اینها را سربسته مرحوم شهید مطهری بسیار قوی در مقاله ایی که تحت عنوان "الغدیر و وحدت اسلامی" نوشته است به زیبایی پاسخ داده است. به نظر من "وَ كَفَى اللَّهُ الْمُؤْمِنِينَ الْقِتالَ" (احزاب/25). و بعد از انقلاب نشان داد که دنیا چگونه در مقابل مذهب ایستاده است. هر چه این مذهب قدرتمند تر می شود چگونه این تلاشها بیشتر می شود و چقدر نیاز داریم به علّامه امینی ها که جواب مخالفین را بدهند و بالاخره این رکائز و اصول ثابته مذهب تثبیت شود.

 انشاء الله امیدورایم خدا به ما توفیق بدهد در آستانه غدیر انشاء الله این توفیق را حداقل داشته باشیم که یک دور الغدیر علّامه امینی را بخوانیم.

این عید بزرگ را به همه دوستان تبریک عرض می کنم.

و صلّی الله علی محمّدو آله الطاهرین. اللهم صل علی محمّد و آل محمّد و عجّل فرجهم.

....................................................................................

این سخنان توسط حضرت استاد مروی (حفظه الله تعالی) در روز دوشنبه ۲۳/۸/۱۳۹۰در بحث خارج فقه ایراد گردیده است.